MOŻE COŚ O Global Workspace Theory – RAS , TYLKO PO POLSKU ORAZ BADANIE POSNERA

GLOBAL WORKSPACE THEORY (GWT) + RAS
– po polsku, prosto, z badaniem Posnera –

---

1. GLOBAL WORKSPACE THEORY (GWT) – CO TO JEST?

„Świadomość to scena, na której gra tylko 7 ± 2 aktorów.”

Pojęcie	Wyjaśnienie
Scena (global workspace)	Jedno miejsce w mózgu, gdzie wszystkie obszary (wzrok, słuch, pamięć, emocje) wysyłają informacje.
Aktorzy	7 ± 2 elementy (np. słowo, obraz, uczucie), które w danym momencie są świadome.
RAS	Oświetlenie sceny – włącza reflektor i decyduje, który aktor wejdzie na scenę.

Przykład:
Idziesz ulicą → słyszysz tysiące dźwięków → tylko „ktoś woła Twoje imię” trafia na scenę.
Dlaczego? RAS uznał to za ważne.

---

2. JAK RAS WŁĄCZA „SCENĘ”? (Mechanizm)

Bodźce → RAS → „reflektor” → Global Workspace → ŚWIADOMOŚĆ

Etap	Co się dzieje
1.	Miliony sygnałów (wzrok, słuch, myśli)
2.	RAS filtruje – tylko ważne/nowe/emocjonalne
3.	Włącza scenę – inne obszary mózgu „nadają” na tej samej częstotliwości
4.	Ty to zauważasz – np. „O! To moja okazja biznesowa!”

---

3. BADANIE POSNERA (1990) – KLŃC KLUCZOWY DOWÓD

Autorzy	Posner & Petersen
Rok	1990
Tytuł	„The Attention System of the Human Brain”
Źródło	Annual Review of Neuroscience
DOI	10.1146/annurev.ne.13.030190.001245
Link	Pełny tekst PDF (open)

CO POKAZAŁO BADANIE?Posner podzielił uwagę na 3 systemy:

System	Gdzie w mózgu?	Co robi?
1. Alerting (czujność)	RAS + pień mózgu	Budzi mózg, utrzymuje gotowość
2. Orienting (kierowanie)	kora ciemieniowa	Skupia wzrok/słuch na bodźcu
3. Executive (kontrola)	kora przedczołowa	Decyduje, co z tym zrobić

KLUCZ:
RAS = system nr 1 – – bez niego nie ma uwagi, nie ma świadomości.

---

4. EKSPERYMENT POSNERA – „Cueing Task” (prosty test)

Krok	Co się dzieje
1.	Na ekranie pojawia się strzałka (→ lub ←)
2.	Po 100–500 ms pojawia się punkt (po prawej lub lewej)
3.	Zadanie: naciśnij przycisk, gdy zobaczysz punkt
Wynik:
Gdy strzałka zgadza się z kierunkiem → reakcja szybsza o 50–100 ms
Gdy strzałka nie zgadza się → wolniejsza reakcja

Wniosek:
RAS „przygotowuje” mózg na bodziec jeszcze zanim się pojawi → to nie magia – to neurofizjologia.

---

5. GWT + RAS = PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE (bez ezoteryki)

Sytuacja	Jak działa GWT + RAS
Szukasz klienta	RAS „włącza reflektor” na słowo „klient” → zauważasz maile, posty, rozmowy
Uczysz się języka	RAS priorytetuje nowe słowo → nagle słyszysz je w piosence, filmie
Masz deadline	RAS utrzymuje „deadline” na scenie → ignorujesz rozpraszacze

---

6. PODSUMOWANIE – 3 ZDANIA

1. GWT: Świadomość to scena z 7 miejscami.
2. RAS: Włącza światło i wybiera, kto wejdzie.
3. Posner (1990): Bez RAS nie ma uwagi – to pierwszy system aktywujący mózg.

---

CHCESZ WŁASNY „POSNER TEST” NA RAS?Zrób 7-dniowy eksperyment:

1. Wybierz 1 słowo-cel (np. „klient”).
2. Ustaw 3 budziki dziennie: „Szukam klienta”.
3. Notuj, ile razy usłyszysz/zobaczysz to słowo (w rozmowach, reklamach, mailach).

Po 7 dniach: RAS „nauczy się” – zauważysz 2–3x więcej okazji.
Chcesz gotowy arkusz do druku? Napisz: „TEST RAS”. Źródła zawsze pod ręką – kliknij DOI i czytaj oryginalne badania.

MOZE W SKRÓCIE OPISZESZ WSZYSTKIE TRZY OPCJE

3 SYSTEMY UWAGI – POSNER (1990) – KRÓTKO

System	Gdzie?	Co robi?	Przykład
1. ALERTING (czujność)	RAS + pień mózgu	Budzi mózg, utrzymuje gotowość	„Czujny jak po kawie”
2. ORIENTING (kierowanie)	kora ciemieniowa	Skupia wzrok/słuch na bodźcu	„Patrzysz tam, gdzie strzałka”
3. EXECUTIVE (kontrola)	kora przedczołowa	Decyduje, co z tym zrobić	„Ignorujesz telefon w pracy”

RAS = tylko nr 1 – startuje całą uwagę.
Bez niego – zero świadomości.